Wat gaan we ervoor doen?

Ieder kind heeft recht op een veilige omgeving om ongestoord te kunnen opgroeien. Dit is de basis
voor een kind om zich optimaal te ontwikkelen en op te groeien tot een zelfredzame inwoner die
positief bijdraagt aan de samenleving. Om dat te bereiken is er voor kinderen en jongeren een
kansrijke, veilige en gezonde situatie nodig in en om het gezin.
Helaas staat dit onder druk door problemen als bestaansonzekerheid, mentale gezondheid, prestatiedruk en (vecht)scheidingen. Al deze maatschappelijke kwesties oplossen via de jeugdhulp leidt tot overbelasting van het zorgstelsel met lange wachtlijsten tot gevolg. In 2023 zijn we gestart met ‘het fundamentele gesprek’ over opgroeien en opvoeden, waarin de verantwoordelijkheid wordt gedeeld door onder andere ouders, buurtgenoten, scholen, verenigingen en de gemeente. We zullen de toegang tot jeugdzorg prioriteit blijven geven en passende ondersteuning bieden die aansluit bij gezinsbehoeften.
In 2024 wordt de lokale toegang versterkt zodat wordt voldaan aan de leidraad werken aan veiligheid. Hierdoor is de gemeente goed voorbereid op de ontwikkelingen in de veiligheidsketen. De samenwerking met de partners, zoals de huisartsen en het onderwijs, wordt doorgezet en uitgebreid. Hierbij wordt goed gebruik gemaakt van ieders expertise. Het hulpaanbod wordt versterkt zodat zo snel mogelijk passende hulp beschikbaar is wanneer dat echt nodig is. De groei van aantal jeugdigen dat jeugdhulp nodig heeft vlakt af (circa 2.100 jeugdigen), wel is de verwachting dat de complexiteit van de problematiek toeneemt en daarmee ook de duur en kosten van de trajecten. Ook wordt nadrukkelijk rekening gehouden met het aanbieden van laagdrempelige hulp en de lokale toegang. Thema’s als normalisering en afbakening van de jeugdhulp staan centraal. Dit is in lijn met de Hervormingsagenda Jeugd.

Stand van zaken:

In 2024 is gestart met ‘het fundamentele gesprek’ over opgroeien en opvoeden, waarin de verantwoordelijkheid wordt gedeeld door onder andere ouders, buurtgenoten, scholen, verenigingen en de gemeente. Op 13 maart 2024 heeft een brede bijeenkomst plaatsgevonden met raadsleden, partners en ervaringsdeskundigen en twee toonaangevende sprekers. Op 4 juli 2024 heeft een vervolg van het fundamentele gesprek plaatsgevonden. Voor de praktijk wordt gewerkt aan een concretisering om bijvoorbeeld door middel van een verklarende analyse symptoombestrijding te voorkomen bij de inzet van hulp of ondersteuning.

De toegang wordt in 2024 en in de komende jaren versterkt, aansluitend op wat de inwoner nodig heeft. Het doel van deze beweging is als volgt: jeugdigen en hun ouders krijgen laagdrempelig toegang tot ondersteuning en de toegang is integraal georganiseerd. Het Richtinggevend Kader van de VNG dient als kader om ons bij deze beweging te ondersteunen.

De Monitor Sociaal Domein is voor de zomer aan de raad gestuurd en na de zomer ook de regiovisie monitor. Regionaal wordt momenteel ook de sturing op het zorglandschap geconcretiseerd mede naar aanleiding van de oplopende kosten en de looptijd van de regionale overeenkomsten. Lokaal wordt gewerkt aan een actieplan om meer grip te krijgen op de kosten.
Het totaal van alle maatregelen moet ook leiden tot een toegankelijk stelsel met beperkte wachtlijsten.

Vooruitblik:

Voor het fundamentele gesprek wordt gewerkt aan een concretisering van de opbrengsten die helpen om het gedachtengoed te borgen.
Daarnaast wordt in 2024 meer duidelijk welke impact de landelijke ontwikkelingen hebben op de jeugdhulp. In dat kader wordt onderzocht op welke manier invulling wordt gegeven aan het Richtinggevend Kader van de VNG voor de lokale toegang en hoe invulling wordt gegeven aan regie. De samenwerking met partners zoals de huisarts, het onderwijs en de GGZ wordt doorgezet en uitgebreid. Bovendien wordt het hulpaanbod versterkt zodat zo snel mogelijk passende hulp beschikbaar is wanneer dat echt nodig is. Ondanks de acties die lokaal en regionaal zijn ingezet blijven de kosten en het gebruik van jeugdhulp toenemen. Om die reden wordt lokaal en regionaal gewerkt aan plannen om meer grip te krijgen op de toenemende kosten.
Bij de begroting 2025 zal de meerjarige raming worden bijgesteld op basis van de actuele jeugdprognoses en de concrete maatregelen om de kosten te beheersen die worden uitgewerkt in een actieplan gericht op grip en sturing op de kosten van jeugdhulp.

In 2024 wordt een start gemaakt met de uitvoering van het nieuwe gemeentelijke Wmo-beleid.  De gemeente wil stimuleren dat kwetsbare inwoners zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en kunnen deelnemen aan het dagelijks leven. Niet alleen met voorzieningen, maar ook met aandacht: met mensen die eenzaam zijn gaan we in gesprek. We versterken de zelfredzaamheid van inwoners, zorgen voor een solide sociale basis en zetten in op de onderlinge betrokkenheid van inwoners. Ook zorgen we voor een goed vangnet van voorzieningen voor inwoners die het op eigen kracht of met hulp van naasten en vrijwilligers niet redden. Om dit te bereiken zorgen we voor laagdrempelige toegang tot hulp en werken we intensief samen met onze maatschappelijke partners.

De groei van aantal inwoners dat een maatwerkvoorziening nodig heeft vlakt af (circa 4520 inwoners). De verwachting is echter dat het aantal inwoners met een zorgvraag nog wel zal blijven stijgen, met name ook vanwege de vergrijzing. Ook is de verwachting dat de complexiteit van de problematiek toeneemt en daarmee ook de duur en kosten van de in te zetten maatwerkvoorzieningen.

Stand van zaken:

De koersbrief voor het nieuwe Wmo-beleid is opgesteld en aan de gemeenteraad aangeboden en besproken. In de koersbrief is ingegaan op vele ontwikkelingen die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden, zoals wetswijzigingen, vergrijzing, wachtlijsten, krapte op de arbeidsmarkt en een steeds groter wordende financiële druk als gevolg van toenemende en complexere zorgvragen. Op basis hiervan is in de koersbrief de richting voor het nieuwe Wmo-beleid uitgewerkt.
De samenwerking met partners verloopt doorgaans goed en met partners in de eerstelijnszorg wordt deze versterkt. Hierbij wordt speciaal aandacht besteed aan huisarts inclusief praktijkondersteuning huisartsen.
De druk op het voorliggende veld wordt jaarlijks steeds groter. Dit komt mede door de vergrijzing en de stijging in complexiteit van zorgvragen.
Over het Wmo-maatwerk wordt de raad jaarlijks geïnformeerd met de Monitor Sociaal Domein. De monitor over 2023 is voor de zomer aan de raad aangeboden.
De nieuwe inkoop van de Wmo-begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf, is in 2023 afgerond. Met ingang van 2024 worden de nieuwe producten ingezet. Binnen deze inkoop zijn er een aantal nieuwe producten die beter moeten aansluiten bij de behoefte van cliënten.
Voor huishoudelijke ondersteuning loopt er momenteel een kostprijsonderzoek. Dit onderzoek moet zichtbaar maken of de tarieven die de gemeente betaalt voor de afgenomen diensten marktconform zijn. Naar verwachting heeft dit financiële consequenties voor de gemeente.

Vooruitblik:

De koersbrief vormt de basis voor nieuw Wmo beleid dat in het tweede deel van 2024 wordt ontwikkeld. De raad wordt in de tweede helft van 2024 geïnformeerd over de uitkomsten van het kostprijsonderzoek in het kader van de huishoudelijke ondersteuning.

De sociale zekerheid lijkt steeds verder onder druk te staan, landelijk is de verwachting dat er meer mensen te maken krijgen met armoede. Deze ontwikkeling wordt meegenomen in het nieuwe minimabeleid. Daarnaast stimuleert de gemeente de sociale zekerheid (inkomen en zinvolle participatie) van inwoners onder andere door het verstrekken van bijzondere bijstand en bijstandsuitkeringen, begeleiding bij de inburgering en het voorkomen en oplossen van schulden.
In 2024 wordt het nieuwe re-integratie en participatiebeleid geïmplementeerd, waarbij ofwel ingezet wordt op het begeleiden naar werk of waar dit niet haalbaar is richting participatie. Instrumenten die de gemeente daarbij in inzet zijn onder andere sollicitatietraining, scholing en re-integratietrajecten.

Stand van zaken:

Afgelopen maanden was extra aandacht voor verschillende onderwerpen binnen Werk en Inkomen. Eén van deze onderwerpen is het minimabeleid. De gemeenteraad ontving in juli het nieuwe minimabeleid (Ibabs 3846). Intussen werken we ook aan een herijking van het schuldhulpverleningsbeleid en aan de implementatie van het beleidsplan re-integratie en participatie, dat vorig jaar is vastgesteld. Zo wordt in de uitvoering de participatiegroep actiever begeleid en is een vaste matchmaker aangesteld.

In het aantal inwoners dat een uitkering ontvangt is een lichte daling te zien. Waar in januari 2024 circa 1.650 inwoners een bijstandsuitkering ontvingen, zijn dit in juli circa 1.600 inwoners. De gemeenteraad wordt over de eventuele gevolgen hiervan op het BUIG tekort geïnformeerd in een separate raadsbrief.
Voor het BUIG tekort in 2023 is de vangnetregeling ingediend bij het Rijk. Deze aanvraag is besproken in de raadsvergadering van 9 juli (Ibabs 3814).

Vooruitblik:

In 2024 werkt de gemeente zoals eerder genoemd aan een tweetal beleidsplannen. Voor het minimabeleid geldt dat deze op 2 september in de commissie wordt besproken en 17 september ter vaststelling in de gemeenteraad is geagendeerd. Het herijkte schuldhulpverleningsbeleid wordt na de zomer voorgelegd aan de gemeenteraad.

Een andere ontwikkeling binnen Werk en Inkomen is het komen tot een regionaal werkcentrum, hier werken we samen met de arbeidsmarktregio Zuid-Holland Zuid. De gemeenteraad ontvangt een separate raadsbrief over de voortgang hierin. Andere raadsbrieven die de gemeenteraad komende tijd gaat ontvangen gaan over de eindevaluatie van de Welzijnsgesprekken en over het BUIG budget (zoals hierboven ook genoemd). Tot slot gaan we de komende tijd aan de slag met de toekomstige infrastructuur van het sociaal ontwikkelbedrijf de Binnenbaan. Dit doen we samen met de Binnenbaan en regiogemeenten.

De wijken Heuvel/Amstel en Prinsenhof worden extra ondersteund vanuit drie opgaven: Jeugd en Onderwijs, Financiële zelfredzaamheid en Fijn en veilig wonen. Het versterkingsprogramma Sterk voor Noord is een wijkgerichte aanpak, die extra inzet op ondersteuning van inwoners in deze wijken om de kansengelijkheid te vergroten en de leefomgeving te verbeteren.
Om kinderen met achterstanden eerder in beeld te hebben wordt er ingezet op versterken van de voorschools educatie en huiswerkbegeleiding. Om ouders te versterken in hun rol, wordt ook ouderparticipatie vergroot.
Vanuit Financiële Zelfredzaamheid, wordt ingezet op het voorkomen en begeleiden bij schulden. Ook op het versterken van het taalonderwijs bij laaggeletterdheid (in het Nederlands) en verhogen van maatschappelijke participatie van inwoners met een uitkering door het inzetten van participatieconsulenten. Om de sociale cohesie te versterken worden flatcoaches, lief en leed straatjes en activiteiten in de wijk ingezet. De activiteiten hebben daarbij een tweeledig doel zoals verminderen van afval en overlast en gelijktijdig inwoners met elkaar te verbinden.

Stand van zaken:

In het programma wordt gewerkt met uitvoeringsplannen per opgave. Vanuit het uitvoeringsplan bij de opgave Jeugd en onderwijs is er gewerkt aan het verrijken van de voorschoolse educatie voor een groep kinderen waar ook jeugdhulp voor wordt ingezet. Ook wordt extra ondersteuning geboden aan kinderen door middel huiswerkbegeleiding en aan ouderbetrokkenheid door de inzet van de brugfunctionaris.
Vanuit de opgave Jongeren is aan de hand van het aanvullende onderzoek (amendement) prioriteiten gesteld met welke acties eer gestart worden. Dit zijn jongeren zonder startkwalificaties, hiervoor is een bureau ingehuurd die de jongeren op zoeken die voor de gemeenten moeilijk in beeld te krijgen zijn.  Daarnaast liggen er plannen voor ouderbetrokkenheid, aanbod voor meisjes en zijn er acties opgestart om rolmodellen te betrekken en activiteiten voor een zinvolle tijdbesteding.
Vanuit het uitvoeringsplan van de opgave Financiële zelfredzaamheid zijn participatieconsulenten ingezet die in gesprek zijn gegaan met inwoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en in het reguliere beleid geen begeleiding krijgen. Het doel hiervan is om deze inwoners meer te laten participeren in de samenleving. Daarnaast is er gewerkt aan het beter ontsluiten van financiële hulp en taalonderwijs. Jongerenperspectieffonds is ingezet voor jongeren met schulden.
De acties van het uitvoeringsplan bij de opgave Fijn en veilig wonen zijn gericht heeft op het verder inzetten van voorlichting aan inwoners over afval en op de bestrijding van ratten en meeuwen.

Vooruitblik:

Er wordt verder gewerkt aan het uitvoeren van de uitvoeringsplannen (ibabs 2940l)